JIT là gì? Đặc điểm, vai trò và ứng dụng Just in Time trong doanh nghiệp

JIT là gì? Thuật ngữ này thường được áp dụng vào mô hình nào? Đặc điểm và vai trò của JIT đối với doanh nghiệp ra sao? Từ lâu quản lý tồn kho là một thách thức lớn đối với nhiều doanh nghiệp.

Quá nhiều hàng tồn kho có thể dẫn đến lãng phí và chi phí lưu kho cao, trong khi quá ít hàng tồn kho có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt hàng hóa và mất khách hàng.

JIT giúp doanh nghiệp giải quyết được bài toán này bằng cách giảm thiểu lượng hàng tồn kho đến mức tối thiểu. Qua nội dung sau đây Vinatech Group sẽ giới thiệu tới các bạn phương pháp JIT, cùng với đó là mục tiêu là phương pháp này hướng tới.

Nội dung bài viết

JIT là gì?

JIT có nghĩa là Just In Time, là chiến lược sản xuất các sản phẩm với đúng số lượng, tại đúng nơi và đúng thời điểm sản xuất. Khi đó hệ thống quản lý hàng tồn kho sử dụng chiến lược đồng bộ việc đặt mua nguyên liệu thô phù hợp với lịch trình sản xuất. Bằng cách chỉ nhận nguyên vật liệu khi cần thiết cho quy trình sản xuất, JIT giúp các doanh nghiệp có thể tối đa năng suất, giảm thiểu lãng phí và chi phí tồn kho.

Theo JIT thì trong quá trình sản xuất ra sản phẩm hay dịch vụ thì với mỗi công đoạn của quy trình sản xuất ra một số lượng đúng bằng số lượng mà công đoạn sản xuất tiếp theo cần tới. Quá trình này đều hoạt động trơn chu và không tạo ra giá trị gia tăng phải bỏ. Điều này cũng đúng với giai đoạn cuối cùng của quy trình sản xuất, tức là hệ thống chỉ sản xuất ra những cái mà khách hàng muốn không bị dư thừa lãng phí.

Một số cách tiếp cận khác về JIT thì cho biết là hệ thống sản xuất trong đó các luồng nguyên vật liệu, hàng hóa và sản phẩm trong quá trình sản xuất được lập kế hoạch chi tiết cho từng bước cụ thể.

JIT giúp cho quy trình tiếp theo có thể thực hiện được ngay khi quy trình hiện thời chấm dứt. Việc xắp xếp một cách khoa học thì có thể giúp các hạng mục trong quy trình được trơn chu hơn. Không để tình trạng để không và chờ xử lý của cả công nhân hay thiết bị máy móc.

Lịch sử phát triển mô hình JIT

Quá trình xây dựng mô hình JIT này xuất phát từ những năm 1930 khi mà các hang oto Ford Mỹ lần đầu áp dụng hệ thống dây chuyền để lắp ráp cho hệ thống xe hơi của họ. Đến năm 1970, hang ô tô Toyota (Nhật Bản) đã hoàn thiện phương pháp trên và nâng chúng lên thành lý thuyết Just In Time – JIT.

Từ việc nhận thức đến phương pháp sơ khai của JIT đã phát triển hệ thống dây chuyền sản xuất giúp phát huy được hết những ưu điểm và khắc phục được nhược điểm. Với đội ngũ công nhân có tay nghề thuần thục thì được trang bị hệ thống những máy mọc linh hoạt, đa năng và có khả năng sản xuất theo nhiều mức công suất với nhiều loại sản phẩm trên cùng một dây chuyền.

Bí quyết thành công của Toyota: Không chỉ áp dụng mô hình Just In Time mà thành công của Toyota Nhật Bản còn có thêm những bước cải tiến khác.

Sản xuất tức thời – Just in time.
Cải tiến liên tục – Kaizen
Luồng một sản phẩm – One pieceflow.
Tự kiểm lỗi – Jikoda.
Bình chuẩn hóa – Heijunka.

Bình chuẩn hóa: lấy khối lượng đơn hàng trong khoảng thời gian dài, dàn đều chúng và sản xuất đều một lượng như nhau trong mỗi ngày. Sau này phương pháp Just In Time đã được tiếp tục được 2 giáo sư Hoa Kì là Deming và Juran phát triển và phổ biến trên khắp thế giới.

Hình thức hoạt động của JIT

Để phương pháp Just in time có thể duy trì độ chính xác, nó cần được hoạt động dựa trên 4 nguyên tắc sau:

Đúng sản phẩm: Cung cấp đúng sản phẩm cần thiết cho quá trình sản xuất.
Đúng số lượng: Sản xuất đúng số lượng sản phẩm để không làm tăng chi phí tồn kho.
Đúng địa điểm: Hàng hóa phải được giao đến đúng địa điểm sản xuất hoặc lắp ráp.
Đúng thời điểm: Sản xuất sản phẩm vào thời điểm thích hợp, tránh trường hợp dư thừa hoặc thiếu hụt.

Khi được dựa trên các nguyên tắc phù hợp, hệ thống Just in time có thể đi vào hoạt động. Hình ảnh sau đây sẽ mô tả một cách cụ thể:

Đầu tiên, khách hàng đặt hàng trực tiếp với nhà sản xuất.
Sau khi nhận được đơn hàng, nhờ vào dự báo sản xuất chính xác và tính linh hoạt của JIT, nhà sản xuất tức thì đặt hàng với các nhà cung cấp.
Nhà cung cấp nhận đơn hàng và vận chuyển đến nhà sản xuất các nguyên liệu cần thiết để đáp ứng đơn hàng của khách hàng.
Cuối cùng, nguyên liệu thô được nhà sản xuất tiếp nhận, chế biến và bán cho khách hàng.

Mục tiêu của JIT trong sản xuất

Mục tiêu của Just-in-Time là giúp tăng lợi nhuận đầu tư (ROI) của doanh nghiệp bằng cách giảm chi phí lưu trữ hàng tồn kho, tăng hiệu suất và giảm lãng phí.

Cụ thể:

Sản phẩm có chất lượng:

Với việc kiểm tra sản phẩm đến từ việc kiểm soát của mỗi công nhân tại từng công đoạn khác nhau trước khi chuyển qua công đoạn tiếp theo. Phải đạt yêu cầu họ mới thực hiện công đoạn của mình. Sản phẩm có lỗi, họ loại ra khỏi dây chuyền và ấn nút báo cho toàn hệ thống để điều chỉnh lại kế hoạch.

Không chỉ là một người làm việc đơn thuần. Mỗi công nhân còn đóng vai khách hàng khi nhận sản phẩm từ công đoạn trước chuyển sang và là người bị kiểm tra tại công đoạn sau.

Linh hoạt

Bất cứ thay đổi nhu cầu nào của khách hàng về sản phẩm đều có thể đáp ứng được ngay.

Tạo năng suất cao

Khi thực hiện một luồng sản phẩm có rất ít những công việc không tạo ra giá trị gia tăng thêm. Một ví dụ khác đó là tình trạng một nguyên vật liệu bị di chuyển lại giữa các bộ phận (như cách truyền thống). Đây là năng suất thực tạo nên giá trị gia tăng cho sản phẩm.

Với tư duy truyền thống là thực hiện sản xuất số lượng sản phẩm lớn để thu lợi nhuận cao tuy nhiên nếu sản phẩm sản xuất ra quá nhiêu sẽ gây dư thừa và tồn kho lớn. Tốn thời gian để tìm ra sản phẩm hỏng để sửa chữa thì thành một sự lãng phí rất lớn.

Tăng diện tích hữu ích

Vật tư, bán thành phẩm được chuyển theo qui trình sản xuất từng công đoạn. Không tốn diện tích kho bãi dự trữ.

An toàn lao động cao

Sử dụng từng lô hàng nhỏ một nên không cần một qui trình an toàn đặc biệt nào.

Nâng cao nhuệ khí cho người lao động

Việc để cho công nhân viên của họ tự kiểm tra sản phẩm của mình ngay khi sản xuất ra ở khâu của họ sẽ giúp họ nhận thấy ngay kết quả và mãn nguyện với công việc của mình.

Giảm chi phí lưu kho

Giảm chi phí vốn đầu tư kho bãi, chi phí xử lí hàng lỗi mốt tồn kho.

Lợi ích áp dụng JIT vào doanh nghiệp

Càng ngày các Doanh Nghiệp sản xuất đều nhận ra được giá trị to lớn mà Phương pháp Just In Time mang lại cho họ.

Giảm tối đa hiện tượng tồn kho, ứ đọng vốn.
Giảm lao động gián tiếp.
Công nhân được tham gia sâu trong việc cải tiến, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.
Tăng năng suất nhờ giảm thời gian chờ đợi.
Giảm áp lực của khách hàng
Giảm diện tích kho bãi.
Tăng chất lượng sản phẩm.
Giảm phế liệu, sản phẩm lỗi.
Linh hoạt trong thay đổi qui trình sản xuất, thay đổi mẫu mã sản phẩm.

Điều kiện áp dụng khi JIT để đạt hiệu quả

Với các doanh nghiệp muốn triển khai mô hình JIT thì cần có các điều kiện như:

Phương pháp Just In Time được áp dụng khá hiệu quả cho các Doanh Nghiệp có hoạt động sản xuất có tính chất lặp đi lặp lại.
Phương pháp này áp dụng cho những lô hàng nhỏ với quy mô sản xuất gần như nhau và tiếp nhận vật tư trong suốt quá trình sản xuất.
Luồng hàng hóa trong cả quá trình sản xuất và phân phối sẽ được lập chi tiết cho từng bước sao cho công đoạn tiếp theo được thực hiện ngay sau khi công đoạn trước được hoàn thành. Chính vì thế mà không có công nhân hay thiết bị nào đó phải đợi sản phẩm đầu vào lâu hơn.

Mỗi công đoạn chỉ làm một số lượng sản phẩm / bán thành phẩm đúng bằng số lượng mà công đoạn sản xuất tiếp theo cần tới.

Những công nhân tiếp nhận sản phẩm ở quy trình tiếp heo sẽ như một khách hàng của quy trình trước. Họ có trách nhiệm kiểm tra và nghiệm thu bán sản phẩm được chuyển đến trước khi thực hiện công việc của mình.

Sử dụng mô hình Just in time đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà sản xuất và nhà cung cấp. Tăng cường phân công lao động xã hội thông qua hợp tác với các Công ty liên kết.
Muốn Just in time thành công, Doanh nghiệp cần kết hợp đồng bộ nhiều biện pháp: áp dụng dây chuyền luồng một sản phẩm (sản phẩm được chuyển theo qui trình sản xuất chứ không theo bộ phận chuyên môn nhằm giảm thiểu chi phí vận chuyển), khả năng tự kiểm lỗi (công đoạn sau kiểm tra, nghiệm thu công đoạn trước), bình chuẩn hóa (phân bổ công việc đều mỗi ngày, không có ngày quá bận, ngày ít việc).

Công cụ hỗ trợ khi áp dụng JIT

Để hỗ trợ cho phương pháp sản xuất Just In Time các công cụ hỗ trợ đã lần lượt ra đời và phát huy tác dụng của chúng một cách hữu hiệu hơn. Thẻ báo (Kanban) là một phương pháp hỗ trợ hữu hiệu giúp phương pháp JIT được áp dụng chính xác và hiệu quả hơn. Kanban là hệ thống quản lý thông tin kiểm soát số lượng linh kiện trong từng qui trình sản xuất. Mỗi Kanban được gắn vào hộp linh kiện khi chuyển qua từng công đoạn lắp ráp.

Các công nhân khi nhận linh kiện từ các công đoạn trước phải để lại 1 Kanban đánh dấu việc chuyển giao số lượng linh kiện.

Một khi chu trình đã hết các linh kiện đã được chuyển hết qua các công đoạn trong dây chuyền lắp ráp lúc này các Kanban đã được nhận đầy đủ và báo cáo với bên liên quan để yêu cầu cung ứng linh kiện tiếp theo.

Kanban được áp dụng theo 2 hình thức:

Thẻ rút (Withdrawal Kanban): chi tiết chủng loại, số lượng linh kiện qui trình sau nhận từ qui trình trước.
Thẻ đặt (Production – Ordering): chi tiết chủng loại, số lượng linh kiện qui trình sau phải thực hiện.

Case Study điển hình về JIT của Toyota

Toyota là một trong những ví dụ nổi tiếng nhất về các công ty sử dụng phương pháp JIT. Toyota liên kết chặt chẽ với các nhà cung cấp của họ thông qua hệ thống Kanban và các giao thức điện tử. Khi cần, các nhà cung cấp sẽ giao hàng trực tiếp tới nhà máy Toyota theo yêu cầu, quá trình này giảm thiểu chi phí lưu giữ hàng tồn kho.

Ngoài ra, Toyota cũng không ngừng cải thiện quy trình sản xuất và quản lý nguồn cung để tối ưu hóa hiệu suất và giảm lãng phí. Qua đó có thể thấy, nhờ hệ thống Just in time, Toyota có thể duy trì một quy trình sản xuất linh hoạt và hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của thị trường một cách chính xác.

Tích hợp JIT vào doanh nghiệp cũng giá kệ Vinatech

Để vận hành JIT hoạt động hiệu quả với doanh nghiệp thì quá trình quản lý lưu trữ và tồn kho là vô cùng quan trọng. Với các mô hình nhà kho thông minh sẽ giúp doanh nghiệp tự động hóa hoàn toàn cá công việc xuất – nhập kho, quản lý tồn kho. Khi đó hệ thống AI, IoT có vai trò xây dựng lộ trình, quản lý, phân tích để đưa ra phương án phù hợp nhất cho doanh nghiệp.

Và JIT là hệ thống điều hành sản xuất trong đó các luồng nguyên nhiên vật liệu, hàng hóa và sản phẩm lưu hành trong quá trình sản xuất và phân phối được lập kế hoạch chi tiết nhất trong từng bước, sao cho quy trình tiếp theo có thể thực hiện ngay khi quy trình hiện thời chấm dứt.

Qua đó, không có hạng mục nào trong quá trình sản xuất rơi vào tình trạng để không, chờ xử lý, không có nhân công hay thiết bị nào phải đợi để có đầu vào vận hành. Với sự kết hợp giữa JIT và kho thông minh sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình làm việc và tiết kiệm rất nhiều chi phí.

Trên đây là thông tin JIT là gì mà chúng tôi đã tổng hợp. Hy vọng qua nội dung trên bạn sẽ hiểu hơn về thuật ngữ này. Ngoài ra, nếu quan tâm tới các giải pháp sản xuất và lưu trữ kho hàng hiện đại thì hãy theo dõi bài viết khác của Vinatech Group nhé!.

Bài viết nổi bật: